Deklaracja upadku demokracji w Chile 22 sierpnia 1973

Spanish | English | French | German| Polish |Swedish

Ponizszy dokument jest kompletnym tekstem uchwaly Kongresu Narodowego Chile, zatwierdzonym znaczaca wiekszoscia glosów, dnia 22 sierpnia 1973 roku. W tym dokumencie zostaja wymienione pogwalcenia Konstytucji i innych praw przez marksistowski rzad prezydenta Allende oraz uchwala sie, z przyczyny braku konstytucyjnej procedury "impeachmentu", "przedstawienie" tego "powaznego przekroczenia porzadku konstytucyjnego i prawnego Republiki", wsród innych organizmów panstwowych, takze Silom Zbrojnym. Równiez uchwala sie "zakomunikowanie im, iz z uwagi na ich funkcje, przysiege zachowania wiernosci Konstytucji i innych praw, (...) nalezy do nich polozenie natychmiastowego kresu wszystkim wspomnianym okolicznosciom jakie naruszaja Konstytucje i inne prawa". Po tym apelu izby nizszej chilijskiego Parlamentu o "natychmiastowe dzialanie", chilijskie Sily Zbrojne, dowodzone wówczas przez generala Augusto Pinocheta, dnia 11 wrzesnia 1973, czyli zaledwie 18 dni pózniej, przystapily do usuniecia urzedujacego prezydenta [Salvadore Allende] lamiacego konstytucje. Mozna tu przytoczyc slowa Benjamina Franklina: "bunt przeciwko tyranowi jest obowiazkiem wobec Boga".

Spanish | English | French | German

UCHWALA
Uwzgledniajac, ze:

1. Glównym warunkiem do zaistnienia panstwa prawa jest wypelnianie przez Wladze Panstwowe zobowiazan wyznaczonych im przez Konstytucje i obowiazujace prawa, przy pelnym poszanowaniu wobec podstaw wzajemnej niezawislosci jaka posiadaja, oraz ze wszyscy mieszkancy kraju moga cieszyc sie podstawowymi prawami i gwarancjami, które zapewnia im Konstytucja;

2. Godzenie w wymiar sprawiedliwosci panstwa chilijskiego który, jako spuscizna narodu, od lat ksztaltowany byl na fundamentalnej zasadzie wspólistnienia, jest niszczeniem nie tylko kulturalnego i moralnego narodowego dziedzictwa ale tez w praktyce zaprzeczeniem jakiejkolwiek mozliwosci zycia w demokracji;

3. Wartosciami i zasadami sa te, które wyrazone zostaly w Konstytucji Panstwa, która, na podstawie artykulu numer 2, dowodzi, iz suwerennosc tkwi zasadniczo w Narodzie i ze Organy Panstwowe nie moga sprawowac wladzy w zakresie wiekszym niz ta do której zostaly wydelegowane przez Naród, oraz, wnioskujac z artykulu numer 3, iz rzad który przypisuje sobie prawa do których Naród go nie upowaznil, naraza sie na bunt;

4. Obecny Prezydent Republiki zostal wybrany przez Zgromadzenie Narodowe zaakceptowawszy konstytucyjne gwarancje demokratyczne, która to akceptacja szczególnie miala na celu podporzadkowanie dzialan jego Rzadu podstawom i zasadom panstwa prawa, a które on sam uroczyscie zobowiazal sie szanowac;

5. Jest faktem, iz obecny Rzad Republiki od samego poczatku swego istnienia staral sie usilnie przejac calkowita wladze, wyraznie zamierzajac poddac wszystkich obywateli najscislejszej kontroli gospodarczej i politycznej ze strony Panstwa i tym samym ustanowic system totalitarny, calkowicie sprzeczny z reprezentacyjnym systemem demokratycznym ustanowionym w Konstytucji;

6. Aby osiagnac ten cel Rzad nie poprzestal na przypadkowym lamaniu Konstytucji i innych praw, ale uczynil z tego trwaly system podobnych zachowan, dochodzac do skrajnosci w postaci nie uznawania uprawnien pozostalych Organów Panstwa, notorycznie lamiac gwarancje jakie Konstytucja zapewnia wszystkim mieszkancom Republiki i pozwalajac oraz popierajac tworzenie sie równoleglych i bezprawnych wladz, które stanowia bardzo powazne niebezpieczenstwo dla Narodu, w zwiazku z czym zniszczono podstawowe elementy instytucjonalne panstwa prawa;

7. Rzad popelnil nastepujace wykroczenia wobec Wladzy Ustawodawczej jaka jest Zgromadzenie Narodowe:

a) Bezprawnie odebral Zgromadzeniu Narodowemu jego glówna funkcje, która jest ustanawianie praw, podejmujac szereg kroków o duzym znaczeniu dla zycia gospodarczego i spolecznego kraju, bedacych bezdyskusyjnie kwestiami prawnymi, poprzez narzucone bezprawnie srodki przymusu lub poprzez proste administracyjne decyzje opierajace sie na "legalnych mozliwosciach". Zaznaczano przy tym, iz wszystko to czyniono ze swiadomym i jawnym zamiarem zmiany struktur kraju, w ramach obowiazujacego ustawodawstwa, wylacznie z woli Wladzy Wykonawczej a z calkowitym pominieciem Wladzy Ustawodawczej;

b) Niezmiennie lekcewazyl funkcje kontrolne Zgromadzenia Narodowego, pozbawiajac go podleglych mu rzeczywistych uprawnien stawiania w stan oskarzenia Ministrów lamiacych Konstytucje i inne prawa, tudziez popelniajacych inne przestepstwa lub naduzycia wyszczególnione w Ustawie Zasadniczej;

c) Dochodzac w koncu do sprawy szczególnej wagi: zlekcewazyl powazna funkcje Zgromadzenia Narodowego jako Wladzy Ustawodawczej, odmawiajac realizacji reformy konstytucyjnej w zakresie trzech dziedzin gospodarczych, uchwalonej w scislej zgodnosci z normami zawartymi w Konstytucji;

8. Rzad popelnil nastepujace wykroczenia wobec Wladzy Sadowniczej:

a) W celu zniszczenia autorytetu Wladzy Sadowniczej i podwazenia jej niezawislosci, przewodzil hanbiacej kampanii obelg i oszczerstw przeciw Sadowi Najwyzszemu oraz popieral bardzo powazne ataki na sedziów i ich autorytet;

b) Lekcewazyl dzialania wymiaru sprawiedliwosci w przypadkach przestepców nalezacych do stronnictw i grup zwiazanych badz zblizonych do Rzadu, czy to za pomoca bezprawnych ulaskawien czy tez poprzez swiadome nieegzekwowanie nakazów aresztowania;

c) Pogwalcil prawo i zlekcewazyl fundamenty rozdzialu Wladz nie wykonujac tych sadowych orzeczen i decyzji, które przeciwstawialy sie jego celom oraz, wobec oskarzen jakie wysunal z tego powodu Sad Najwyzszy, Prezydent Republiki posunal sie do nieslychanej skrajnosci, przypisujac sobie prawo stanowienia "oceny" sadowych wyroków i decydowania kiedy maja byc one wykonane;

9. W sprawach dotyczacych Najwyzszej Izby Kontroli Republiki - autonomicznego Organu kontroli, istotnego dla utrzymania porzadku administracyjnego - Rzad systematycznie lamal te orzeczenia i dzialania, jakie dotyczyly bezprawnych poczynan Wladzy Wykonawczej lub jednostek jej podleglych;

10. Wsród permanentnych wykroczen Rzadu przeciwko podstawowym gwarancjom i prawom ustanowionym w Konstytucji mozna wyodrebnic nastepujace:

a) Naruszyl podstawowa równosc wobec prawa poprzez fanatyczna i nienawistna dyskryminacje w ramach pomocy, jakiej jako Organ Wladzy winien udzielac by chronic zycie, prawa i wlasnosc obywateli, w czasie gdy sprawowal dzialalnosc zwiazana z podstawowymi problemami spolecznymi, m.in. zywieniowymi, tak jak i w wielu innych aspektach. Nalezy miec na uwadze fakt, iz sam Prezydent Republiki stworzyl z tych dyskryminacji regule, oglaszajac od samego poczatku swego urzedowania, ze nie uwaza sie za Prezydenta wszystkich Chilijczyków.

b) Ugodzil powaznie w wolnosc slowa, dokonujac wszelkiego rodzaju presji ekonomicznych wobec mediów nie bedacych bezwzglednymi zwolennikami Rzadu; zamykajac tak gazety codzienne jak i rozglosnie radiowe, zarzucajac tym ostatnim, ze nadaja "nielegalnie"; z pogwalceniem prawa wtracajac do wiezienia dziennikarzy opozycji; uciekajac sie do podstepnych procederów by ustanowic monopol informacyjny; otwarcie naruszajac rozporzadzenia prawne którym powinna byc podporzadkowana Publiczna Telewizja przez przekazanie kierownictwa nad nia funkcjonariuszowi nie mianowanemu przez Senat i czyniac z niej narzedzie fanatycznej propagandy oraz znieslawiania przeciwników politycznych;

c) Naruszyl podstawe autonomii Uniwersytetów i prawo, jakie im przyznaje Konstytucja, do zakladania i utrzymywania stacji telewizyjnych, popierajac uzurpacje Kanalu 9 Uniwersytetu Chilijskiego, przemoca i nielegalnymi zatrzymaniami atakujac Kanal 6 tegoz Uniwersytetu oraz utrudniajac rozpowszechnianie w innych prowincjach kraju Kanalu Uniwersytetu Katolickiego Chile;

d) Utrudnial, uniemozliwial a czasami hamowal przy uzyciu sily wyrazanie przez obywateli nie bedacych zwolennikami rezimu prawa do swobodnych zgromadzen, podczas gdy stale zezwalal aby organizowaly sie, czestokroc uzbrojone, grupy nie podporzadkowujace sie odpowiednim przepisom, które kontrolowaly ulice i drogi w celu zastraszania ludnosci;

e) Ugodzil w swobode nauczania, wprowadzajac w sposób bezprawny, za pomoca nielegalnego tzw. "Dekretu o Demokratyzacji Nauki", program oswiatowy majacy na celu marksistowska indoktrynacje;

f) Systematycznie naruszal konstytucyjne gwarancje wlasnosci, popierajac badz zezwalajac na ponad 1500 nielegalnych "zagarniec" posiadlosci ziemskich oraz setek jednostek przemyslowych i handlowych, by je nastepnie zarekwirowac lub bezprawnie kontrolowac i w ten sposób, poprzez grabiez, ustanowic panstwowa kontrole nad gospodarka, co stalo sie jednym z decydujacych powodów spadku produkcji, przerw w dostawach, czarnego rynku i dlawiacej podwyzki kosztów zycia codziennego, ruiny skarbu narodowego Panstwa i, generalnie, kryzysu gospodarczego który ogarnal caly kraj i zagraza minimalnemu dobrobytowi rodzin oraz powaznie zagraza narodowemu bezpieczenstwu;

g) Dopuscil sie wielu bezprawnych aresztowan z powodów politycznych, poza juz wspomnianymi dotyczacymi dziennikarzy, i tolerowal fakt, iz ofiary w wielu przypadkach poddawane byly torturom i biczowaniu;

h) Nie uznawal praw robotników i ich organizacji zwiazkowych i zawodowych poddajac je, jak w przypadku El Teniente [1] czy Zwiazku Transportowców, nielegalnym metodom represji;

i) Zerwal zawarte wczesniej zobowiazania by zadoscuczynic nieslusznie przesladowanym pracownikom z firm takich jak Sumar, Helvetia, Bank Centralny, El Teniente czy Chuquicamata; kontynuowal polityczna samowole celowo naruszajac postanowienia prawne Reformy Agrarnej i zmuszajac chlopów do nacjonalizacji gospodarstw; zakazal zagwarantowanej konstytucyjnie aktywnosci zwiazkowej robotnikom, ostatecznie doprowadzajac do upadku wolnosc zwiazkowa poprzez organizacje równoleglych, upolitycznionych organizacji robotniczych;

j) Powaznie naruszyl konstytucyjna gwarancje swobodnego wyjazdu z kraju ustanawiajac regulacje nie ujete w zadnym z obowiazujacych praw;

11. Poteznie przyczynia sie do upadlosci panstwa prawa, z powodu tworzenia sie i dzialalnosci, dzieki rzadowej inspiracji i ochronie, szeregu organizacji które podburzaja porzadek konstytucyjny, poniewaz sprawuja wladze, jakiej ani Konstytucja ani inne prawa im nie przyznaja. Wyrazne naruszenie artykulu numer 10§6 stanowi istnienie wszystkich organizacji typu "Bojówki Gminne", "Rady Chlopskie", "Komitety Nadzoru", "JAP-y" [2] etc., wyznaczonych do tworzenia blednie nazwanej "Wladzy Ludowej", której celem jest zastapienie Wladz prawnie ustanowionych i sluzenie jako podstawa do dyktatury totalitarnej. Do powyzszych faktów Prezydent Republiki przyznal sie publicznie w swym ostatnim oredziu prezydenckim, podobnie jak uczynili to stratedzy i media rzadowe;

12. W upadlosci panstwa prawa szczególne znaczenie ma tworzenie i rozwój, przy poparciu Rzadu, uzbrojonych grup które, poza godzeniem w bezpieczenstwo osób i ich praw oraz w wewnetrzny pokój narodowy, sa równiez skierowane do stawiania oporu Silom Zbrojnym. Takze szczególna wage ma fakt, iz uniemozliwia sie Korpusowi Karabinierów [3] sprawowanie jego podstawowych funkcji wobec przestepczych zajsc dokonywanych przez wierne Rzadowi ugrupowania stosujace przemoc. Ze wzgledu na bardzo powazne znaczenie nie mozna przemilczec publicznych i nagminnych usilowan by uzyc Sily Zbrojne i Korpus Karabinierów do celów partyzanckich, zniszczyc ich hierarchie instytucyjna a takze inwigilowac politycznie ich kadry;

13. W momencie tworzenia sie obecnego Ministerstwa, przy udziale wysokich ranga czlonków Sil Zbrojnych i Korpusu Karabinierów, pan Prezydent Republiki okreslil je jako bedace "od spraw bezpieczenstwa narodowego" i wyznaczyl mu podstawowe zadania "ustanowienia porzadku publicznego". Mozna to rozwazac jedynie w kontekscie przywrócenia pelnej praworzadnosci w oparciu o normy konstytucyjne i prawne, jakie formuja porzadek instytucjonalny Republiki;

14. Sily Zbrojne i Korpus Karabinierów sa i powinny stanowic naturalna gwarancje dla wszystkich Chilijczyków, a nie wylacznie dla wybranej grupy Narodu lub pewnej politycznej opcji. Wobec tego Rzad nie moze wykorzystywac ich uczestnictwa [we Wladzach Wykonawczych] jako pretekstu do ukrywania okreslonej, stronniczej polityki mniejszosciowej. Ich obecnosc powinna byc skierowana ku przywróceniu pelnego ladu konstytucyjnego i prawnego oraz demokratycznej koegzystencji, która jest dla Chile niezbedna by zagwarantowac stabilnosc instytucjonalna, pokój spoleczny, bezpieczenstwo i rozwój;

15. Ostatecznie, wypelniajac uprawnienia przypisane mu przez Konstytucje, na podstawie artykulu numer 39 Konstytucji Republiki Chile,

KONGRES NARODOWY UCHWALA:

Po pierwsze:
Przedstawienie Prezydentowi Republiki i panom Ministrom Stanu oraz czlonkom Sil Zbrojnych [4] i Korpusu Karabinierów, ze doszlo do powaznego przekroczenia porzadku konstytucyjnego i prawnego Republiki, które zostaly opisane w punktach od 5 do 12 niniejszej Uchwaly;

Po drugie:
Zakomunikowanie im w ten sposób, iz z uwagi na ich funkcje, przysiege zachowania wiernosci Konstytucji i innych praw oraz, w przypadku wspomnianych panów Ministrów, z uwagi na charakter instytucji których sa wysokimi urzednikami i Tego, Którego imie zostalo przywolane przez nich w chwili zaprzysiezenia , nalezy do nich polozenie natychmiastowego kresu wszystkim wspomnianym okolicznosciom jakie naruszaja Konstytucje i inne prawa, w celu skierowania dzialalnosci rzadowej na wlasciwe tory prawne, zapewnienia porzadku konstytucyjnego naszej Ojczyznie i podstawowych zasad demokratycznej koegzystencji wsród Chilijczyków;

Po trzecie:
Zadeklarowanie, ze wypadku wykonania powyzszego obecnosc wyzej wspomnianych Ministrów w Rzadzie bylaby wartosciowo znaczaca dla Republiki. W przeciwnym wypadku powaznie skompromitowaliby charakter narodowy i profesjonalizm Sil Zbrojnych i Korpusu Karabinierów, naruszajac otwarcie artykul numer 22 Konstytucji i podwazajac prestiz swych instytucji;

Po czwarte:
Przekazanie niniejszej Uchwaly Prezydentowi Republiki oraz panom Ministrom Finansów, Obrony Narodowej, Transportu i Robót Publicznych, Ziemi i Kolonizacji.

Tlumaczyli: Kamila i Maciej Turowscy

Przypisy:

[1] Chodzi o zwiazek zawodowy pracowników El Teniente ("Porucznik") - jednej z najwiekszych kopalni miedzi w Chile - przyp. tlum.

[2] JAP - skrót od "Juntas de Abastecimiento y Precios" - "lewicowe grupy studenckie" - przyp. tlum.

[3] Chilijska Policja - przyp. tlum.

[4] Których glównodowodzacym byl wówczas gen. bryg. Augusto Pinochet - przyp. tlum.